اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 477 |
| تعداد مقالات | 4,073 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,297,409 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,348,666 |
راهکارهای مدیریت عواطف (حب و بغض) در رهیافت قرآن و حدیث | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| مقاله 12، دوره 10، شماره 19، مهر 1401، صفحه 357-386 اصل مقاله (531.37 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/esi.2022.242843.1535 | ||
| نویسنده | ||
| سید رضا موسوی* | ||
| استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف از نگارش مقالۀ حاضر، تبیین راهکارهای مدیریت عواطف در قرآن و حدیث بوده و با توجه به جدایی‌ناپذیریِ عواطف و هیجانات از شخصیت انسان و تأثیر آن‌ها بر اندیشه و رفتار، در گزاره‌های اخلاقی و تربیتی، به گرایشها و عواطف توصیۀ اکید شده است؛ زیرا انسان، موجودى است آمیخته از عقل و عاطفه، و عشق و اندیشه، و هریک از این دو بُعد در ایجاد حرکت در انسان و تعالى‌بخشیدن او نقش اساسى دارند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد عاطفه، منشأ معرفتی دارد و تنها پس‌از معرفت حاصل میشود. عاطفه، یک استعداد آگاهانۀ اکتسابی است که با موضوعی معیّن، مرتبط میشود و موجود زنده را به انجام‌دادن رفتارهایی مشخص دربارۀ آن موضوع تحریک می‌‌‌کند. مدیریت عواطف (هوش عاطفی) به‌معنای کنترل عواطف است؛ بدین شرح که شخص بتواند حب و بغضش را کنترل و در زمان و مکان مناسب، با استفاده از عیار عقل و شرع، آن‌ها را ابراز کند. شناخت، حاکمیت عقل و دین بر عواطف، خدادوستی، ارتباط قلبی با خدا، خوش‌رویی، چشمپوشی از عیوب، همدردی و خوشرفتاری از راهکارهای تربیتی مدیریت عواطف در قرآن و حدیث هستند. پژوهش حاضر ازنوع کیفی است و برای انجام‌دادن آن از روش توصیفی- تحلیلی استفاده کرده‌ایم. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده و گردآوری اطلاعات به‌شیوۀ اسنادی صورت گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مدیریت عواطف؛ محبت؛ بینش؛ گرایش؛ کنش؛ هوش هیجانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Strategies for Emotional Management (Love and Hatred) in the Approach of the Quran and Hadith | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyed Reza Mosavi | ||
| Assistant Professor,, Department of Theology and Islamic Studies, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The purpose of this research is to explain the strategies for managing emotions (love and hate) in the Quran and Hadith, and considering the inseparability of emotions and excitements from human personality and their influences on human thought and behavior, it has been highly recommended in moral and educational propositions because human being is a mixture of intellect and emotion, and love and thought, and each of these two dimensions plays a fundamental role in creating movement in humans and inducing their exaltation. The findings of the research show that emotion has a cognitive origin and is achieved only after cognition. Emotion is an acquired conscious talent that is associated with a certain subject and motivates a living creature to perform certain behaviors about that subject. Managing emotions (emotional intelligence) means controlling emotions; that is, a person can control his or her likes and dislikes and express them at the right time and place, using reason and Sharia (i.e. religious law). Cognition, rule of reason and religion over emotions, love of God, heart connection with God, good manners, overlooking faults, sympathy and good behavior are among the educational strategies of emotion management in the Quran and Hadith. The current research is of a qualitative type and a descriptive-analytical method was used to conduct it, and the sampling was purposeful and the data was collected in the form of documents. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| emotional management, affection, insight, tendency, action, emotional intelligence | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
نهج البلاغه (1374). (صبحى صالح، مصحح). قم: مرکز البحوث الإسلامیة.
نهج البلاغه (1381). (محمد دشتی، مترجم). قم: مرکز فرهنگی- تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
آسایش، فاطمه (1387). تبیین مبانی و روش‌های تربیت عاطفی ازدیدگاه قرآن کریم با تأکید بر نوع‌دوستی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
آقابابایی، ناصر (1386). هوش هیجانی. معرفت، 119، 61-80.
ابن‌ابى‌الحدید، عزالدین ابوحامد (1337). شرح نهج البلاغه (محمد ابوالفضل ابراهیم، مصحح). قم: کتابخانۀ عمومى آیت‌الله مرعشى نجفى.
امینی، ابراهیم (1381). آیین تربیت. قم: نشر اسلامی.
انیس، ابراهیم؛ خلف احمد، محمد؛ منتصر، عبدالحلیم؛ و صوالحی، عطیه (1392). المعجم الوسیط. تهران: ناصرخسرو.
برادبری، تراویس؛ و گریوز، جین (1386). هوش هیجانی: مهارت‌ها و آزمون‌ها (مهدی گنجی، مترجم). تهران: نشر ساوالان.
بهشتی، محمد (1379). تربیت عواطف ازمنظر امیرالمؤمنین، امام علی (ع). مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 4، 569-592.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج الفصاحه. تهران: دنیاى دانش.
پورسینا، زهرا (1385). تأثیر گناه بر معرفت. قم: پژوهشکدۀ علوم و فرهنگ اسلامی.
تریک، راجرز (1382). انسان ازدیدگاه دَه متفکر (رضا بخشایش، مترجم). تهران: پژوهشکدۀ تعلیم‌وتربیت.
تمیمى آمدى، عبدالواحد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حاج‌بابایی، فاطمه (1381). تربیت عاطفی ازدیدگاه امام علی (ع). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
حرانی، ابن‌شعبه (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
حکیمی، محمدرضا؛ حکیمی، علی؛ و حکیمی، محمد (1380). الحیات (احمد آرام، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
دیلمی، حسن (1376). إرشاد القلوب (سید عباس طباطبایى، مترجم). قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن (صفوان عدنان داوودى، محقق). دمشق/ بیروت: دار العلم/ الدار الشامیة.
رشیدپور، مجید (1366). تربیت کودک ازدیدگاه اسلام. تهران: سازمان انجمن اولیا و مربیان.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375). مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق (هانرى کربن، سید حسین نصر و نجف‌قلى حبیبى، مصححان و مقدمه‌نویسان) (جلد 4). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
سیاروچی، ژ.؛ ژوزف، ف.؛ و مایر، جان (1383). هوش عاطفی در زندگی روزمره (اصغر نوری امام‌زاده‌ای و حبیب‌الله نصیری، مترجمان). اصفهان: نوشته.
سیف، سوسن؛ کدیور، پروین؛ کرمی نوری، رضا؛ و لطف‌آبادی، حسین (1375). روانشناسی رشد (جلد 2). تهران: سمت.
شریف، میان‌محمد (1365). تاریخ فلسفه در اسلام (گروه مترجمان، زیرنظر نصرالله پورجوادی، مترجمان). تهران: نشر دانشگاهی.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1400ق). الأمالی. بیروت: اعلمى.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1403ق). معانی الأخبار. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1404ق). من لا یحضره الفقیه. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
صانعی درهبیدی، منوچهر (1377). فلسفۀ اخلاق و مبانی رفتار. تهران: سروش.
صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفی (المعجم الفلسفی) (منوچهر صانعی درهبیدی، مترجم). تهران: نشر حکمت.
صنوبری، صادق (1390). بررسی نقش عاطفه در تعلیم‌وتربیت قرآنی. مقالات برگزیدۀ سومین همایش به‌سوی راهبردهای قرآنی در تربیت انسان. پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسۀ فرهنگی قرآن و عترت صابره (س).
طالقانی، سید محمود (1362). پرتوی از قرآن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایى، سید محمدحسین (1372). نهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1384). سُننُ النّبىّ (محمدرضا غیاثی کرمانی، مترجم). قم: حضور.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طباطبایی یزدی، سید عباس (1389). محبت ازمنظر قرآن و حدیث. قم: آل فاضل.
طبرسى، علی بن حسن (1385). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار. نجف: حیدریه.
طوسی، محمد بن حسن (1414ق). الأمالی (مؤسسة البعثة، محقق). قم: دار الثقافة.
طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن (شیخ آغابزرگ تهرانی، محقق و مقدمه‌نویس؛ احمد قصیر عاملی، محقق). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عثمان، عبدالکریم (1387). روانشناسی ازدیدگاه غزّالی و دانشمندان اسلامی (سید محمدباقر حجتی، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (1415ق). تفسیر نور الثقلین (سید هاشم رسولی محلاتی، محقق). قم: اسماعیلیان.
علی‌زاده، فرزانه؛ و شرفی، محمدرضا (1393). مدیریت عواطف ازدیدگاه نهج البلاغه. کتاب و سنت، 2(4)، 7-28.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1351). إحیاء علوم الدین (محمد خوارزمی، مترجم). تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1364). احیاء علوم الدین (محمد خوارزمی، مترجم؛ حسین خدیوجم، به‌کوشش). تهران: علمی و فرهنگی.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1386). إحیاء علوم الدین. بیروت: دار الکتاب العربی.
فرانکن، رابرت (1388). انگیزش و هیجان (سوزان امامی‌پور، حسن شمس اسفندآباد و غلام‌رضا محمودی، مترجمان). تهران: نشر نی.
فیض کاشانی، ملامحسن (1417ق). المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء (علی‌اکبر غفاری، مصحح و تعلیقه‌نویس). قم: مؤسسۀ انتشارات اسلامی، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
کلبعلی (فیاض)، ایران‌دخت (1385). بررسی عواطف ازمنظر فیلسوفان متأخر غرب و متفکران مسلمان با تأکید بر هیوم و غزّالی، و استخراج دلالت‌های تربیتی آن. (رسالۀ دکتری). دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران.
کلینی، ابی‌جعفر محمد بن یعقوب (1362). الکافی. تهران: اسلامیه.
گلمن، دانیل (1383). هوش هیجانی (نسیرین پارسا، مترجم). تهران: رشد.
مجلسی، محمدباقر (1370). مرآة العقول. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار الـجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ع). بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمدباقر (بی‌تا). بحار الأنوار (سید ابوالحسن موسوى همدانى، مترجم). تهران: کتابخانۀ مسجد ولى‌عصر (عج).
مخبر دزفولى، عباس (1368). فلسفه و قرآن درزمینۀ المیزان. تهران: کتابخانۀ صدر.
مصباح یزدی، محمدتقی (1376). اخلاق در قرآن (محمدحسین اسکندری، محقق و نگارنده). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1389). مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری. قم: صدرا.
معماری، داوود؛ و زمردی، رسول (1394). خشم و مدیریت آن در قرآن کریم. سراج منیر، 6(18)، 115-136.
معن، شیخ حسین (1387). تربیت توحیدی و نقش آن در پیریزی شخصیت اسلامی (احمد ناظم، مترجم). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مفید، محمد بن محمد (1413ق). الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد. قم: کنگرۀ شیخ مفید.
مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نراقی، ملااحمد (بی‌تا). معراج السعادة. قم: نشر نیایش.
نراقی، ملامهدی (بی‌تا). جامع السعادات (سید محمد کلانتر، مصحح و تعلیقه‌نویس). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
نساجی زواره، اسماعیل (1382). عشق و محبت حقیقی در آینۀ وحی. مجلۀ درس‌هایی از مکتب اسلام، 4، 52-56.
نصیر‌الدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات مع المحاکمات (جلد 2). قم: نشر البلاغة.
نقیب‌زاده، میرعبدالحسین (1375). درآمدی بر فلسفه. تهران: طهوری. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 269 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 140 |
||